IKEBANA

Νάνου Φωτεινή 03 Οκτωβρίου, 2019 Κήπος
Η τέχνη της ανθοδετικής είναι μια από τις αρχαιότερες του κόσμου. Όταν ο βουδισμός εισήχθη στην Ιαπωνία το 538 μ.χ. περίπου οι μοναχοί άρχισαν να στολίζουν με λουλούδια τους βωμούς των ναών.

Η γιαπωνέζικη παράδοση λέει ότι οι πρώτες συνθέσεις φτιάχτηκαν από μοναχούς όταν, μετά από κάποια θύελλα, μάζεψαν με συμπόνια τα ξεριζωμένα και σκόρπια λουλούδια και τα συγκέντρωσαν σε δοχεία με νερό για να παρατείνουν τη ζωή τους, να ελαφρύνουν τον πόνο τους και να τους προσφέρουν ένα ένδοξο θάνατο.

Πάντως, σε όλους τους πολιτισμούς η ανθοδετική τέχνη γεννήθηκε σαν μια προσφορά στους θεούς και οι πρώτες συνθέσεις τοποθετήθηκαν σαν θυσία στους βωμούς. Είναι η θυσία του ωραίου, η προσφορά της ζωής που ανανεώνεται κυκλικά και συνεχόμενα. Είναι το σύμβολο του εύθραυστου και του εφήμερου που, όμως, έχει μέσα του τη δύναμη της ανανέωσης, όπως είναι η ίδια η ζωή και η ανθρώπινη ύπαρξη.

Το άνθος είναι το σύμβολο της αρμονίας, παιδί της γης και του ουρανού. Από τη γη και την υγρασία αποκτά τη δύναμη εξάπλωσής του και τη στήριξή του. Από τον ουρανό και το φως, τη δύναμη της αύξησης και του ύψους. Θυσιασμένο ανάμεσα σε δύο αβύσσους, αναζητάει το φως σε μια προσπάθεια απελευθέρωσης.

Στην Ιαπωνία η τέχνη της ανθοδετικής είναι γνωστή με το όνομα " Ikebana " , η οποία προέρχεται από τις λέξεις " Ikiru" που σημαίνει αναζωογονώ και " Hana " που σημαίνει το άνθος, το λουλούδι δηλαδή αναζωογόνηση λουλουδιών ή ζωντανά λουλούδια.
Η αρχική της ονομασία ήταν " Kado" που σημαίνει " ο δρόμος των λουλουδιών ", όπου το " Do" δεν είναι μόνο η εκμάθηση τεχνικών γνώσεων αλλά και ένας δρόμος αυτοπραγμάτωσης. Ikebana είναι η Ιαπωνική τεχνική διαμόρφωσης και διατήρησης κομμένων λουλουδιών. Είναι κάτι περισσότερο από μια απλή τοποθέτηση λουλουδιών σε ένα δοχείο.

Είναι μια μορφή τέχνης μέσα από την οποία ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με τη φύση, την ομορφιά της, τους ήχους της. Προσπαθεί δηλαδή να δημιουργεί μία σύνδεση μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Κυρίες αρχες της Ikebana
Οι δύο συμπαντικές αρχές είναι το IN και το YO, που αντιστοιχούν στο Yin και το Yang, δηλ. η θηλυκή και η αρσενική αρχή του σύμπαντος. Οι δύο δυνάμεις συμπληρώνονται και από αυτό το παιχνίδι των αντιθέσεων γεννιέται η ισορροπία.
 
  • Το ΙΝ εκφράζει την αδυναμία, τη γλυκύτητα της γυναίκας, τη ψυχρότητα του φεγγαριού, το αρνητικό στοιχείο που δέχεται. Στην Ικεμπάνα είναι τα μπουμπούκια, τα λεπτά κλαδιά, το νερό, η σκιά και το πίσω μέρος των κλαδιών και των φύλλων.
  • Το ΥΟ εκφράζει την αρσενική δύναμη, τη ζέστη και την ακτινοβολία του ηλίου, το θετικό στοιχείο που δίνει. Στην Ικεμπάνα είναι τα ώριμα λουλούδια, τα δυνατά κλαδιά, το λαμπερό μέρος των κλαδιών και των φύλλων. Εκτός από τις δύο βασικές αρχές, υπάρχει μια πρωταρχική τριάδα στο σύμπαν: ο Ουρανός (ten), η Γη (chi) και ο Ανθρωπος (jin).

Στην Ικεμπάνα αυτές οι αρχές εκφράζονται με τις τρεις βασικές γραμμές της σύνθεσης, φτιαγμένες από τα κύρια κλαδιά ή λουλούδια: το κλαδί του ουρανού είναι το μακρύτερο, της γης το πιο κοντό και του ανθρώπου το ενδιάμεσο, όντας ο άνθρωπος ενδιάμεσος μεταξύ γης και ουρανού.
Το μέγεθος και οι αναλογίες εξαρτώνται από την κάθε σύνθεση αλλά, γενικά, μπορούμε να πούμε ότι η γραμμή του ουρανού, που είναι αυτή που ορίζει το μέγεθος της σύνθεσης, είναι ίση με 11/2/2 φορές το άνοιγμα του δοχείου συν το ύψος όταν χρησιμοποιούμε ρηχά δοχεία και 2 φορές το ύψος συν το άνοιγμα για τα βάζα. Το κλαδί του ανθρώπου είναι περίπου το 1/3 του ουρανού, και της γης περίπου το 1/3 του ανθρώπου ή και μικρότερο. Στις συνθέσεις όλα τα κλαδιά και τα λουλούδια έχουν κάποια κίνηση και κοιτούν προς τα επάνω, σαν να κατευθύνονται προς ένα κέντρο φωτός, σαν να μεγαλώνουν προς τον ήλιο. Αυτό διαφοροποιεί αρκετά τις συνθέσεις Ικεμπάνα από τις δυτικές.

Τα βασικά εργαλεία για μια τέτοια σύνθεση είναι μία αγκαθωτή βάση (Kenzan), ειδικά ψαλίδια (Hasami) και ψηλό (Kabin) ή χαμηλό ή και ρηχό δοχείο (Utsuwa). Για να διατηρούνται καλύτερα τα λουλούδια πρέπει να προσέξουμε να μην τα αγγίζουμε συχνά και να ψεκάζουμε κάθε μέρα με δροσερό νερό. Επίσης κόβουμε τα κλαδιά και τα λουλούδια μέσα στο νερό για να αποφεύγουν τον αέρα, έτσι παρατείνουμε τη ζωή τους.

Ανάλογα με το είδος του λουλουδιού που έχουμε μπορούμε να παρατείνουμε τη ζωή τους, π.χ. αν έχουμε Ντάλια βάζουμε λίγο αλάτι στην άκρη του μίσχου, έτσι αυξάνουμε την ικανότητα απορρόφησης του νερού όπως επίσης αν έχουμε τουλίπες βάζουμε μία μικρή ποσότητα ζάχαρης στο βάζο.
Υπάρχουν πολλά είδη συνθέσεων από τα πιο σημαντικά όμως είναι τα εξής:

  • Moribana: είναι σύνθεση μέσα σε ρηχό δοχείο. Τα λουλούδια και τα κλαδιά τοποθετούνται καρφωμένα στην αγκαθωτή βάση (kenzan).
  • Nagueire - bana ή Heika: Είναι σύνθεση σε ψηλό ανθοδοχείο. Τα λουλούδια και τα κλαδιά φαίνονται σαν να μεγαλώνουν φυσικά και για να μπορούν να μένουν στην επιθυμητή θέση στηρίζονται με την βοήθεια μικρών κλαδιών.
  • Ichi-rin-ke. Σύνθεση με ένα μοναδικό λουλούδι.
  • Uki-bana. "Επιπλέοντα λουλούδια", ελεύθερα τοποθετημένα σε ρηχό δοχείο. Τοπίο. Νατουραλιστική σύνθεση, σε ρηχό ή σε υψηλό δοχείο (όπως το αρχαίο Rikka) Γραμμικό. Σύνθεση χωρίς βάθος, σε ρηχό και μακρόστενο δοχείο.
  • Rimpa. Εμπνευσμένο από ζωγραφιές σε παραβάν, με δύο ή περισσότερα μακρόστενα δοχεία
  • Hana-mai. "Λουλούδια που χορεύουν", Δυναμική σύνθεση με μεγάλη κίνηση που αποτελείται από δύο υψηλά λουλούδια που αγγίζονται ή διασταυρώνονται. Αυτή η σύνθεση δημιουργήθηκε το 1985 για τον εορτασμό της επετείου της Σχολής Ohara.
  • Morimono. Σύνθεση με φρούτα και λαχανικά, με ή χωρίς λουλούδια.

Από αυτά, σίγουρα τα πιο σημαντικά είναι το Moribana και το Nagueire-bana ή Heika. Παραδοσιακά, η σύνθεση των λουλουδιών διακοσμούσε το " tokonoma " τον προθάλαμο των δωματίων από όπου συνήθως έμπαιναν οι επισκέπτες.

Σήμερα είναι επίσης συνηθισμένο να φαίνονται σε εισόδους αιθουσών και καθιστικών δωματίων, όπως και σε χολ μεγάλων κτιρίων και σε βιτρίνες καταστημάτων.


Ιστοσελίδες για την βιβλιογραφία και τις φωτογραφίες

  • http://www.esoterica.gr/articles/eastern/ikebana/ikebana.htm
  • http://threewise-monkeys.blogspot.gr/2011/05/blog-post.html
  • http://myorchid.gr/blog/ikebana-at-japanese-memorial/
  • http://www.ikebanahq.org/whatis.php
  • http://www.ikebanabyjunko.co.uk/history.htm
  • http://www.zen-images.com/