ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Από την εποχή του Χαλκού είχαν ανακαλύψει την χρήση των βοτάνων και τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Τα χρησιμοποιούσαν ως διακοσμητικά μοτίβα στις τέχνες τους , μαζί με τους θεούς καθώς και σε εκδηλώσεις λατρείας προς αυτούς.
Στις θρησκευτικές λατρείες, εκτός από στεφάνια και λουλούδια χρησιμοποιούσαν και διάφορα μύρα και θυμιάματα . Όλοι θα ξέρουμε ότι οι θεοί τρέφονταν με νέκταρ. Ο όμηρος αναφέρει ότι η θεά Αθηνά καθαρίζει το πρόσωπο της Πηνελόπης με αμβροσία. Επίσης αναφέρει ένα βότανο με το οποίο αντιμετώπιζαν τα μάγια και λεγόταν μώλυ. Και λέγεται ότι ο Ερμής έδωσε στο Οδυσσέα για να αντιμετωπίσει τα μαγικά φίλτρα της Κίρκης.
Τα φυτά αργότερα συνδέθηκαν με κάποιο θεό είτε για να δικαιολογηθεί η εξημέρωσή και η καλλιέργεια τους είτε για δικαιολογηθούν τα νεολιθικά τους ονόματα. Η Αθηνά διδάσκει στους Αθηναίους για την Ελιά και την καλλιέργειά της. Ο Διόνυσος συνδέεται με την καλλιέργεια της αμπέλου. Η Δήμητρα διδάσκει την καλλιέργεια των σιτηρών και στον Δία αφιερώνονται οι δίανθοι (Διός + άνθος) , δηλαδή τα γαρύφαλλα.
Επίσης, τα θηλυκά φυτά συνδέονται με κορίτσια που δεν μπορούσε να κατακτήσει κάποιος θεός. Παράδειγμα, η Δάφνη που αρνήθηκε τον ερώτα του Απόλλωνα , μεταμορφώθηκε σε αρωματικό φυτό , όπου και έγινε το ιερό φυτό του Απόλλωνα.
Ο Νάρκισσος ήταν ένας ωραίος νέος από την Βοιωτία όπου καθρεπτιζόταν στον νερό μιας πηγής και αυτοθαυμαζόταν μέχρι να πεθάνει. Στην θέση του βγήκε ένα λουλούδι όπου και πήρε την ονομασία του. Μέχρι και σήμερα όμως η εκκλησία μας χρησιμοποιεί για μεγάλες γιορτές διάφορα βότανα.
Ο βασιλικός έχει σημαντικό ρόλο στην Ελληνική λαϊκή και θρησκευτική παράδοση. Σύμφωνα με αυτή το φυτό φύτρωσε στο χαμένο τάφο του Χριστού και η έντονη μυρωδιά του έγινε αφορμή να ανακαλυφθεί. Η Αγία Ελένη οδηγήθηκε στον Τίμιο Σταυρό από το έντονο άρωμα του βασιλικού που φύτρωσε δίπλα του. Την ονομασία του το φυτό την πήρε από το «βασιλιάς» και βασιλιάς είναι ο Ιησούς Χριστός.
Στα Θεοφάνεια ο ιερέας ραίνει τους πιστούς με αγιασμό βουτώντας ένα κλαδί βασιλικό μέσα στο άγιασμα. Στη γιορτή της Υψώσεως του Τίμιου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου στις εκκλησίες μοιράζεται βασιλικός. Έχει καθιερωθεί , ότι την Κυριακή των Βαΐων, όλες οι εκκλησίες στολίζονται με κλαδιά δάφνης. Αυτά τα κλαδιά τα ονομάζουμε, «βάγια». Όταν τελειώσει η λειτουργία στην εκκλησία, οι νοικοκυρές παίρνουν τέτοια βάγια και τα φυλάνε στα εικονίσματα των σπιτιών τους.
Κυριακή Σταυροπροσκυνήσεως ή Σταυρολουλουδιά Ανοιξιάτικη γιορτή των λουλουδιών, που συγκεντρώνονται άφθονα στην εκκλησία λουλούδια, να ανθοστολίσουν προκαταβολικά το Σταυρό, που σε τρεις πάλι βδομάδες θα δεχτεί πάνω του το σταυρωμένο Χριστό.
Πραγματικά μοιάζει σαν ξαναφυτεμένο το ξύλο του σταυρού ανάμεσα στο σωρό τα λουλούδια και δενδρολίβανο, που φέρνουν κι αποθέτουν στα πόδια του οι πιστοί. Κι όλα στο τέλος μοιράζονται, ευλογημένα από τον παπά, στους πιστούς, που φεύγουν για τα σπίτια τους Κυριακή των Βαΐων Έχει καθιερωθεί , ότι την Κυριακή των Βαΐων, όλες οι εκκλησίες στολίζονται με κλαδιά δάφνης. Αυτά τα κλαδιά τα ονομάζουμε, «βάγια». Όταν τελειώσει η λειτουργία στην εκκλησία, οι νοικοκυρές παίρνουν τέτοια βάγια και τα φυλάνε στα εικονίσματα των σπιτιών τους.
Η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα ονομάζεται η εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε στα Κύθηρα κατά τον 14ο αιώνα. Έχει το προσωνύμιο Μυρτιδιώτισσα, γιατί αναφέρεται από την παράδοση ότι τη βρήκε ένας βοσκός σε μια τοποθεσία γεμάτη με μυρτιές. Σήμερα με το όνομα αυτό ονομάζονται εκκλησίες, μονές και γενικά οι εικόνες με παράσταση της Παναγίας με μυρτιές.
Η Αγία των βοτάνων Αγία Αναστασία Φαρμακολύτρια στις 22 Δεκεμβρίου, παραμονές των Χριστουγέννων, τιμάται η μνήμη της Αγίας των Βοτάνων, της θεραπεύτριας Αγίας Αναστασίας. Έζησε στα χρόνια του Αυτοκράτορα Διοκλητιανού και σύμφωνα με τους Συναξαριστές, η Αναστασία ήταν θεραπεύτρια και απάλυνε των πόνο των βασανιζόμενων Χριστιανών στις φυλακές, με βότανα και φάρμακα που έφτιαχνε από αυτά.
Για τους Ελληνορθόδοξους είναι η Αγία-ιατρός και σε πολλά χωριά της Ελλάδας την ημέρα της μνήμης της ζυμώνουν γλυκά ψωμάκια με βότανα, σταφίδες, καρύδια και σύκα και τα πηγαίνουν στην εκκλησία, όπου ο παπάς διαβάζει ευχές για καλή υγεία και τα μοιράζουν στους πιστούς.
Ιστοσελίδα για την Βιβλιογραφία :
http://giatroithsfyshs.blogspot.gr
Ιστοσελίδες για τις Φωτογραφίες :
users.sch.gr
christoskatsaros.blogspot.com
www.evagelidisilias.gr
http://bioi-agion.blogspot.gr/2009/02/blog-post.html
http://aerostatiks.blogspot.gr/2007/09/blog-post_22.html
Στις θρησκευτικές λατρείες, εκτός από στεφάνια και λουλούδια χρησιμοποιούσαν και διάφορα μύρα και θυμιάματα . Όλοι θα ξέρουμε ότι οι θεοί τρέφονταν με νέκταρ. Ο όμηρος αναφέρει ότι η θεά Αθηνά καθαρίζει το πρόσωπο της Πηνελόπης με αμβροσία. Επίσης αναφέρει ένα βότανο με το οποίο αντιμετώπιζαν τα μάγια και λεγόταν μώλυ. Και λέγεται ότι ο Ερμής έδωσε στο Οδυσσέα για να αντιμετωπίσει τα μαγικά φίλτρα της Κίρκης.
Τα φυτά αργότερα συνδέθηκαν με κάποιο θεό είτε για να δικαιολογηθεί η εξημέρωσή και η καλλιέργεια τους είτε για δικαιολογηθούν τα νεολιθικά τους ονόματα. Η Αθηνά διδάσκει στους Αθηναίους για την Ελιά και την καλλιέργειά της. Ο Διόνυσος συνδέεται με την καλλιέργεια της αμπέλου. Η Δήμητρα διδάσκει την καλλιέργεια των σιτηρών και στον Δία αφιερώνονται οι δίανθοι (Διός + άνθος) , δηλαδή τα γαρύφαλλα.
Επίσης, τα θηλυκά φυτά συνδέονται με κορίτσια που δεν μπορούσε να κατακτήσει κάποιος θεός. Παράδειγμα, η Δάφνη που αρνήθηκε τον ερώτα του Απόλλωνα , μεταμορφώθηκε σε αρωματικό φυτό , όπου και έγινε το ιερό φυτό του Απόλλωνα.
Ο Νάρκισσος ήταν ένας ωραίος νέος από την Βοιωτία όπου καθρεπτιζόταν στον νερό μιας πηγής και αυτοθαυμαζόταν μέχρι να πεθάνει. Στην θέση του βγήκε ένα λουλούδι όπου και πήρε την ονομασία του. Μέχρι και σήμερα όμως η εκκλησία μας χρησιμοποιεί για μεγάλες γιορτές διάφορα βότανα.
Ο βασιλικός έχει σημαντικό ρόλο στην Ελληνική λαϊκή και θρησκευτική παράδοση. Σύμφωνα με αυτή το φυτό φύτρωσε στο χαμένο τάφο του Χριστού και η έντονη μυρωδιά του έγινε αφορμή να ανακαλυφθεί. Η Αγία Ελένη οδηγήθηκε στον Τίμιο Σταυρό από το έντονο άρωμα του βασιλικού που φύτρωσε δίπλα του. Την ονομασία του το φυτό την πήρε από το «βασιλιάς» και βασιλιάς είναι ο Ιησούς Χριστός.
Στα Θεοφάνεια ο ιερέας ραίνει τους πιστούς με αγιασμό βουτώντας ένα κλαδί βασιλικό μέσα στο άγιασμα. Στη γιορτή της Υψώσεως του Τίμιου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου στις εκκλησίες μοιράζεται βασιλικός. Έχει καθιερωθεί , ότι την Κυριακή των Βαΐων, όλες οι εκκλησίες στολίζονται με κλαδιά δάφνης. Αυτά τα κλαδιά τα ονομάζουμε, «βάγια». Όταν τελειώσει η λειτουργία στην εκκλησία, οι νοικοκυρές παίρνουν τέτοια βάγια και τα φυλάνε στα εικονίσματα των σπιτιών τους.
Κυριακή Σταυροπροσκυνήσεως ή Σταυρολουλουδιά Ανοιξιάτικη γιορτή των λουλουδιών, που συγκεντρώνονται άφθονα στην εκκλησία λουλούδια, να ανθοστολίσουν προκαταβολικά το Σταυρό, που σε τρεις πάλι βδομάδες θα δεχτεί πάνω του το σταυρωμένο Χριστό.
Πραγματικά μοιάζει σαν ξαναφυτεμένο το ξύλο του σταυρού ανάμεσα στο σωρό τα λουλούδια και δενδρολίβανο, που φέρνουν κι αποθέτουν στα πόδια του οι πιστοί. Κι όλα στο τέλος μοιράζονται, ευλογημένα από τον παπά, στους πιστούς, που φεύγουν για τα σπίτια τους Κυριακή των Βαΐων Έχει καθιερωθεί , ότι την Κυριακή των Βαΐων, όλες οι εκκλησίες στολίζονται με κλαδιά δάφνης. Αυτά τα κλαδιά τα ονομάζουμε, «βάγια». Όταν τελειώσει η λειτουργία στην εκκλησία, οι νοικοκυρές παίρνουν τέτοια βάγια και τα φυλάνε στα εικονίσματα των σπιτιών τους.
Η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα ονομάζεται η εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε στα Κύθηρα κατά τον 14ο αιώνα. Έχει το προσωνύμιο Μυρτιδιώτισσα, γιατί αναφέρεται από την παράδοση ότι τη βρήκε ένας βοσκός σε μια τοποθεσία γεμάτη με μυρτιές. Σήμερα με το όνομα αυτό ονομάζονται εκκλησίες, μονές και γενικά οι εικόνες με παράσταση της Παναγίας με μυρτιές.
Η Αγία των βοτάνων Αγία Αναστασία Φαρμακολύτρια στις 22 Δεκεμβρίου, παραμονές των Χριστουγέννων, τιμάται η μνήμη της Αγίας των Βοτάνων, της θεραπεύτριας Αγίας Αναστασίας. Έζησε στα χρόνια του Αυτοκράτορα Διοκλητιανού και σύμφωνα με τους Συναξαριστές, η Αναστασία ήταν θεραπεύτρια και απάλυνε των πόνο των βασανιζόμενων Χριστιανών στις φυλακές, με βότανα και φάρμακα που έφτιαχνε από αυτά.
Για τους Ελληνορθόδοξους είναι η Αγία-ιατρός και σε πολλά χωριά της Ελλάδας την ημέρα της μνήμης της ζυμώνουν γλυκά ψωμάκια με βότανα, σταφίδες, καρύδια και σύκα και τα πηγαίνουν στην εκκλησία, όπου ο παπάς διαβάζει ευχές για καλή υγεία και τα μοιράζουν στους πιστούς.
Ιστοσελίδα για την Βιβλιογραφία :
http://giatroithsfyshs.blogspot.gr
Ιστοσελίδες για τις Φωτογραφίες :
users.sch.gr
christoskatsaros.blogspot.com
www.evagelidisilias.gr
http://bioi-agion.blogspot.gr/2009/02/blog-post.html
http://aerostatiks.blogspot.gr/2007/09/blog-post_22.html