Η ΡΟΔΑΚΙΝΙΑ
Η ροδακινιά είναι πυρηνόκαρπο, φυλλοβόλο οπωροφόρο δέντρο που ανήκει στο γένος Προύμνη και στην οικογένεια των Ροδοειδών. Η καταγωγή της είναι από την Κίνα, όπου ακόμα και σήμερα υπάρχει ως αυτοφυής. Στη συνέχεια η καλλιέργεια της επεκτάθηκε προς τις χώρες της Μεσογείου και αργότερα προς την Αμερική και την Αυστραλία. Σήμερα είναι το περισσότερο καλλιεργούμενο οπωροφόρο δέντρο στον κόσμο μετά τη μηλιά.
H καλλιέργεια της ροδακινιάς είναι μια από τις σημαντικότερες της χώρας μας, με τα επιτραπέζια ροδάκινα να συμμετέχουν σε ποσοστό 40% και τα βιομηχανικά ροδάκινα ή συμπύρηνα με ποσοστό 60%. Άλλες χώρες της Ευρώπης που παράγουν ποσότητες ροδάκινων είναι η Ισπανία, η Γαλλία και η Ιταλία Το ύψος του δέντρου φτάνει τα 4,5 μέτρα ο κορμός και οι βλαστοί έχουν φλοιό κοκκινωπού ή πρασινωπού χρώματος.
Τα φύλλα του είναι λογχοειδή, πριονωτά στιλπνά, μυτερά στην κορυφή και χρώματος πράσινου, έχουν δε αδένες στη βάση τους από όπου κατά περιόδους εκκρίνουν ένα υγρό σαν ρετσίνι που προσελκύει διάφορα μικρά έντομα. Τα άνθη της ροδακινιάς έχουν πέντε ρόδινα πέταλα και φύονται στις μασχάλες των φύλλων και των βλαστών. Οι πρώιμες ποικιλίες έχουν μεγάλα πέταλα και οι όψιμες μικρά.
Ο καρπός της ροδακινιάς είναι το ροδάκινο. Η ροδακινιά ζει 30 χρόνια κατά μέσο όρο, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες και ανάλογα με το υποκείμενο της ποικιλίας. Αποδίδει καρπούς μετά το τρίτο χρόνο από τη φύτευση της, των οποίων η ποιότητα είναι καλύτερη σε περιοχές όπου τα καλοκαίρια είναι ζεστά και οι χειμώνες ήπια κρύοι.
Είδη και ποικιλίες ροδακινιάς
Οι τρείς βασικές κατηγορίες ροδάκινων είναι
α) τα επιτραπέζια ροδάκινα (με χνούδι): May Crest, Maria Bianca, O’Henry, Fayette και Royal Glory,
β) τα νεκταρίνια (χωρίς χνούδι): Stark Red Gold, Spring Red, May Grand, Fire bright και Rita Star
γ) τα ροδάκινα που είναι κατάλληλα για κονσερβοποίηση: Catherina και Everts.
Τα χαρακτηριστικά των ποικιλιών που έχουν μεγάλη σημασία είναι: ο χρόνος ωρίμανσης του καρπού, το μέγεθος του, το χρώμα του, η ύπαρξη χνουδιού ή όχι, η ευκολία αποχωρισμού της σάρκας από τον πυρήνα (κουκούτσι) και το βάρος του καρπού.
Απαιτήσεις
Η ροδακινιά είναι δέντρο που του είναι απαραίτητη η έντονη ηλιοφάνεια και θερμότητα έτσι ώστε να παράγει καρπούς. Είναι απαραίτητο το ξηρό και ζεστό καλοκαίρι με θερμοκρασίες που να φτάνουν ακόμη και τους 35 βαθμούς Κελσίου περίπου. Οι περιοχές με αυξημένη υγρασία είναι καλό να μη προτιμούνται διότι είναι δύσκολο έως αδύνατο να καταπολεμηθούν κάποιες μυκητολογικές ασθένειες.
Ευδοκιμεί σε έδαφος ελαφρύ, που στραγγίζει και αερίζεται καλά και όχι ασβεστούχο, διότι θα υποφέρει μόνιμα από έλλειψη σιδήρου. Ανήκει στη κατηγορία των φυτών με μικρή ανθεκτικότητα στα άλατα εδάφους αλλά και του αρδευτικού νερού.
Η καλύτερη εποχή φύτευσης είναι από τέλη φθινοπώρου μέχρι έως τα μέσα του χειμώνα. Το κλάδεμα της ροδακινιάς είναι μεγάλης σημασίας και πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. Σαν δένδρο έχει τη τάση να "δίνει" καρπούς σε βλαστούς παλαιότερων ετών, οπότε στόχοι του κλαδέματος είναι να αφαιρούνται παλαιότεροι βλαστοί ώστε να σχηματίζονται νέοι και να παραμένει στο δένδρο ο απαραίτητος αριθμός καρποφόρων βλαστών.
Στη ροδακινιά εφαρμόζονται δύο είδη κλαδέματος, το θερινό και το χειμερινό. Το θερινό κλάδεμα αποβλέπει στην απομάκρυνση των “περίσσιων” κλαδιών και το κάνουμε τον Ιούνιο. Το χειμερινό κλάδεμα διακρίνεται σε βραχύ και μακρύ.
Με το βραχύ κλάδεμα, αφαιρούμε κομμάτια των κλαδιών (όχι ολόκληρα) έτσι ώστε να μείνουν πάνω 6-8 ματάκια (οφθαλμοί) και με το κλάδεμα αυτό δεν χρειάζεται αραίωμα. Είναι κατάλληλο για ποικιλίες που παράγουν μεγάλους καρπούς καθώς και σε δένδρα μεγάλης ηλικίας.
Το μακρύ κλάδεμα εφαρμόζεται σε ποικιλίες που “δίνουν” καρπούς μικρούς σε μέγεθος και νεαρά δένδρα.
Στη περίπτωση αυτή αφαιρούμε τα κλαδιά ολόκληρα και ακολουθεί και αραίωμα καρπών. Λόγω ότι η ροδακινιά απαιτεί θερμό καλοκαίρι, έχει και μεγάλες απαιτήσεις σε νερό και μάλιστα να υπάρχει άφθονο νερό για άρδευση. Τη μεγαλύτερη ποσότητα τη χρειάζεται το διάστημα Απρίλιο-Αύγουστο λόγω ότι τη περίοδο αυτή αναπτύσσει πολλούς νέους βλαστούς.
Αντίθετα η περίσσεια νερού, προκαλεί ζημιά στο ριζικό της σύστημα, κυρίως στα εδάφη με κακή αποστράγγιση. Η ποσότητα και η συχνότητα των ποτισμάτων καθορίζονται από τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, τους ανέμους και την ποικιλία που έχουμε επιλέξει. Σε κάθε περίπτωση, τα ποτίσματα πρέπει να είναι τακτικά γιατί τα ακανόνιστα ποτίσματα δημιουργούν προβλήματα στο δέσιμο και στην ανάπτυξη των καρπών.
Η ροδακινιά είναι απαιτητικό δένδρο σε άζωτο και κάλιο και λιγότερο σε φώσφορο.
Συγκομιδή
Η συγκομιδή των ροδάκινων αρχίζει στα τέλη Μαΐου και ολοκληρώνεται στα τέλη Σεπτεμβρίου στη Β. Ελλάδα. Βασικό κριτήριο για την έναρξη συγκομιδής μιας ποικιλίας είναι ο βαθμός ωρίμανσης του καρπού.
Ο καρπός θεωρείται έτοιμος για συγκομιδή όταν έχει το μέγεθος και το χρώμα που προστάζει η ποικιλία και έχει πλούσιο άρωμα. Συνήθως τα φρούτα συλλέγονται 1-2 μέρες νωρίτερα προκειμένου να είναι πιο σκληρά ώστε να αντέξουν τη συσκευασία, μεταφορά και παραμονή στο μανάβικο προτού καταστραφούν.Συνήθως το ροδάκινο διατηρεί τη σφριγηλότητα του για 2-3 μέρες εκτός ψυγείου και 5-7 μέρες εντός οικιακού ψυγείου.
Σε γλαστρα
Μπορείτε να αγοράσετε μια νάνα ποικιλία ροδακινιάς σε μεγάλο δοχείο και να το τοποθετήσετε στο μπαλκόνι σας, αρκεί να είναι σε απάνεμη θέση.
Εχθροί και Ασθένειες
Πράσινη αφίδα της ροδακινιάς
Τα χειμερινά αυγά γεννιούνται στη ροδακινιά και βρίσκονται στους οφθαλμούς και σε εσοχές του φλοιού. Είναι έντομο πολύ ανθεκτικό στο κρύο και προσβάλει νεαρά κλαδιά και τρυφερά φύλλα προκαλώντας τους καρούλιασμα. Η αφίδα είναι σημαντικός φορέας ιών και τα μελιτώδη αποχωρήματά τους προκαλούν ανάπτυξη μυκήτων.
Ανάρσια ή σοκολατένιο σκουλήκι
Η προνύμφη του εντόμου (σκουλήκι) έχει σοκολατένιο χρώμα, ενώ το ενήλικο έχει το χρώμα της τέφρας. Όταν ξεκουράζεται τα φτερά του είναι σε σχήμα στέγης πάνω από το σώμα του. Προσβάλει κυρίως τη ροδακινιά, τη βερικοκιά και την αμυγδαλιά. Παρατηρούνται τρύπες (στοές) στον φλοιό αλλά και σε κλαδιά μικρής ηλικίας. Χαρακτηριστικό της στοάς που σχηματίζει η ανάρσια είναι ένας σωληνίσκος, γνωστός και ως καπνοδόχος. Τους καρπούς τους τρώνε επιφανειακά ενώ σε έντονη προσβολή φτάνουν μέχρι το εσωτερικό τους.
Βαμβακάδα της ροδακινιάς
Παρατηρούνται πυκνοί πληθυσμοί σε ροδακινιά, μουριά και ακτινιδιά. Τα αυγά του έχουν χρώμα ερυθροπορτοκαλί (αν δώσουν αρσενικά άτομα) και λευκό(αν δώσουν θηλυκά άτομα). Το ενήλικο είναι κίτρινο ή πορτοκαλί. Οι νεαρές προνύμφες έχουν τη τάση να εγκαθίστανται η μια δίπλα στην άλλη. Προσβάλει κυρίως βλαστούς, κλαδιά, κορμό και πιο σπάνια καρπούς και φύλλα. Τα προσβεβλημένα μέρη εξασθενούνται και μπορεί να έχουμε την ξήρανση ολόκληρου δένδρου.
Εξώασκος
Μια ασθένεια που προσβάλει πολύ σοβαρά τη ροδακινιά αλλά και την αμυγδαλιά. Τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα έντονα στα φύλλα, τα οποία παρουσιάζουν ανώμαλη πάχυνση, κατσάρωμα αλλά και πάχυνση. Αρχικά το χρώμα τους είναι ερυθρό, στη πορεία γίνεται ερυθροκίτρινο ενώ στο τέλος γίνονται καστανά, μαραίνονται, ξηραίνονται και πέφτουν.
Κορύνεο
Προκαλεί ζημιές στους βλαστούς, τους οφθαλμούς, τα άνθη, τα φύλλα και τους καρπούς. Αρχικά στα φύλλα έχουμε κυκλικές κηλίδες, οι οποίες στη πορεία γίνονται καστανές και προχωρούν στο κέντρο του φύλλου και ξηραίνονται. Το νεκρό κομμάτι πέφτει και δημιουργούνται οπές που μοιάζουν με τρύπες από σκάγια. Στους καρπούς σχηματίζονται κηλίδες, παρόμοιες με εκείνες των φύλλων, ενώ στους βλαστούς σχηματίζονται κηλίδες οι οποίες μαλακώνουν.
Ωίδιο
Προσβάλει φύλλα, βλαστούς, άνθη, οφθαλμούς και καρπούς. Χαρακτηριστικό του ωιδίου είναι ότι όλα τα προσβεβλημένα όργανα παρουσιάζουν ένα αλευρώδες επίχρισμα.
Μονίλια
Προσβάλει τα άνθη αλλά και τους καρπούς.
H καλλιέργεια της ροδακινιάς είναι μια από τις σημαντικότερες της χώρας μας, με τα επιτραπέζια ροδάκινα να συμμετέχουν σε ποσοστό 40% και τα βιομηχανικά ροδάκινα ή συμπύρηνα με ποσοστό 60%. Άλλες χώρες της Ευρώπης που παράγουν ποσότητες ροδάκινων είναι η Ισπανία, η Γαλλία και η Ιταλία Το ύψος του δέντρου φτάνει τα 4,5 μέτρα ο κορμός και οι βλαστοί έχουν φλοιό κοκκινωπού ή πρασινωπού χρώματος.
Τα φύλλα του είναι λογχοειδή, πριονωτά στιλπνά, μυτερά στην κορυφή και χρώματος πράσινου, έχουν δε αδένες στη βάση τους από όπου κατά περιόδους εκκρίνουν ένα υγρό σαν ρετσίνι που προσελκύει διάφορα μικρά έντομα. Τα άνθη της ροδακινιάς έχουν πέντε ρόδινα πέταλα και φύονται στις μασχάλες των φύλλων και των βλαστών. Οι πρώιμες ποικιλίες έχουν μεγάλα πέταλα και οι όψιμες μικρά.
Ο καρπός της ροδακινιάς είναι το ροδάκινο. Η ροδακινιά ζει 30 χρόνια κατά μέσο όρο, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες και ανάλογα με το υποκείμενο της ποικιλίας. Αποδίδει καρπούς μετά το τρίτο χρόνο από τη φύτευση της, των οποίων η ποιότητα είναι καλύτερη σε περιοχές όπου τα καλοκαίρια είναι ζεστά και οι χειμώνες ήπια κρύοι.
Είδη και ποικιλίες ροδακινιάς
Οι τρείς βασικές κατηγορίες ροδάκινων είναι
α) τα επιτραπέζια ροδάκινα (με χνούδι): May Crest, Maria Bianca, O’Henry, Fayette και Royal Glory,
β) τα νεκταρίνια (χωρίς χνούδι): Stark Red Gold, Spring Red, May Grand, Fire bright και Rita Star
γ) τα ροδάκινα που είναι κατάλληλα για κονσερβοποίηση: Catherina και Everts.
Τα χαρακτηριστικά των ποικιλιών που έχουν μεγάλη σημασία είναι: ο χρόνος ωρίμανσης του καρπού, το μέγεθος του, το χρώμα του, η ύπαρξη χνουδιού ή όχι, η ευκολία αποχωρισμού της σάρκας από τον πυρήνα (κουκούτσι) και το βάρος του καρπού.
Απαιτήσεις
Η ροδακινιά είναι δέντρο που του είναι απαραίτητη η έντονη ηλιοφάνεια και θερμότητα έτσι ώστε να παράγει καρπούς. Είναι απαραίτητο το ξηρό και ζεστό καλοκαίρι με θερμοκρασίες που να φτάνουν ακόμη και τους 35 βαθμούς Κελσίου περίπου. Οι περιοχές με αυξημένη υγρασία είναι καλό να μη προτιμούνται διότι είναι δύσκολο έως αδύνατο να καταπολεμηθούν κάποιες μυκητολογικές ασθένειες.
Ευδοκιμεί σε έδαφος ελαφρύ, που στραγγίζει και αερίζεται καλά και όχι ασβεστούχο, διότι θα υποφέρει μόνιμα από έλλειψη σιδήρου. Ανήκει στη κατηγορία των φυτών με μικρή ανθεκτικότητα στα άλατα εδάφους αλλά και του αρδευτικού νερού.
Η καλύτερη εποχή φύτευσης είναι από τέλη φθινοπώρου μέχρι έως τα μέσα του χειμώνα. Το κλάδεμα της ροδακινιάς είναι μεγάλης σημασίας και πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. Σαν δένδρο έχει τη τάση να "δίνει" καρπούς σε βλαστούς παλαιότερων ετών, οπότε στόχοι του κλαδέματος είναι να αφαιρούνται παλαιότεροι βλαστοί ώστε να σχηματίζονται νέοι και να παραμένει στο δένδρο ο απαραίτητος αριθμός καρποφόρων βλαστών.
Στη ροδακινιά εφαρμόζονται δύο είδη κλαδέματος, το θερινό και το χειμερινό. Το θερινό κλάδεμα αποβλέπει στην απομάκρυνση των “περίσσιων” κλαδιών και το κάνουμε τον Ιούνιο. Το χειμερινό κλάδεμα διακρίνεται σε βραχύ και μακρύ.
Με το βραχύ κλάδεμα, αφαιρούμε κομμάτια των κλαδιών (όχι ολόκληρα) έτσι ώστε να μείνουν πάνω 6-8 ματάκια (οφθαλμοί) και με το κλάδεμα αυτό δεν χρειάζεται αραίωμα. Είναι κατάλληλο για ποικιλίες που παράγουν μεγάλους καρπούς καθώς και σε δένδρα μεγάλης ηλικίας.
Το μακρύ κλάδεμα εφαρμόζεται σε ποικιλίες που “δίνουν” καρπούς μικρούς σε μέγεθος και νεαρά δένδρα.
Στη περίπτωση αυτή αφαιρούμε τα κλαδιά ολόκληρα και ακολουθεί και αραίωμα καρπών. Λόγω ότι η ροδακινιά απαιτεί θερμό καλοκαίρι, έχει και μεγάλες απαιτήσεις σε νερό και μάλιστα να υπάρχει άφθονο νερό για άρδευση. Τη μεγαλύτερη ποσότητα τη χρειάζεται το διάστημα Απρίλιο-Αύγουστο λόγω ότι τη περίοδο αυτή αναπτύσσει πολλούς νέους βλαστούς.
Αντίθετα η περίσσεια νερού, προκαλεί ζημιά στο ριζικό της σύστημα, κυρίως στα εδάφη με κακή αποστράγγιση. Η ποσότητα και η συχνότητα των ποτισμάτων καθορίζονται από τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, τους ανέμους και την ποικιλία που έχουμε επιλέξει. Σε κάθε περίπτωση, τα ποτίσματα πρέπει να είναι τακτικά γιατί τα ακανόνιστα ποτίσματα δημιουργούν προβλήματα στο δέσιμο και στην ανάπτυξη των καρπών.
Η ροδακινιά είναι απαιτητικό δένδρο σε άζωτο και κάλιο και λιγότερο σε φώσφορο.
Συγκομιδή
Η συγκομιδή των ροδάκινων αρχίζει στα τέλη Μαΐου και ολοκληρώνεται στα τέλη Σεπτεμβρίου στη Β. Ελλάδα. Βασικό κριτήριο για την έναρξη συγκομιδής μιας ποικιλίας είναι ο βαθμός ωρίμανσης του καρπού.
Ο καρπός θεωρείται έτοιμος για συγκομιδή όταν έχει το μέγεθος και το χρώμα που προστάζει η ποικιλία και έχει πλούσιο άρωμα. Συνήθως τα φρούτα συλλέγονται 1-2 μέρες νωρίτερα προκειμένου να είναι πιο σκληρά ώστε να αντέξουν τη συσκευασία, μεταφορά και παραμονή στο μανάβικο προτού καταστραφούν.Συνήθως το ροδάκινο διατηρεί τη σφριγηλότητα του για 2-3 μέρες εκτός ψυγείου και 5-7 μέρες εντός οικιακού ψυγείου.
Σε γλαστρα
Μπορείτε να αγοράσετε μια νάνα ποικιλία ροδακινιάς σε μεγάλο δοχείο και να το τοποθετήσετε στο μπαλκόνι σας, αρκεί να είναι σε απάνεμη θέση.
Εχθροί και Ασθένειες
Πράσινη αφίδα της ροδακινιάς
Τα χειμερινά αυγά γεννιούνται στη ροδακινιά και βρίσκονται στους οφθαλμούς και σε εσοχές του φλοιού. Είναι έντομο πολύ ανθεκτικό στο κρύο και προσβάλει νεαρά κλαδιά και τρυφερά φύλλα προκαλώντας τους καρούλιασμα. Η αφίδα είναι σημαντικός φορέας ιών και τα μελιτώδη αποχωρήματά τους προκαλούν ανάπτυξη μυκήτων.
Ανάρσια ή σοκολατένιο σκουλήκι
Η προνύμφη του εντόμου (σκουλήκι) έχει σοκολατένιο χρώμα, ενώ το ενήλικο έχει το χρώμα της τέφρας. Όταν ξεκουράζεται τα φτερά του είναι σε σχήμα στέγης πάνω από το σώμα του. Προσβάλει κυρίως τη ροδακινιά, τη βερικοκιά και την αμυγδαλιά. Παρατηρούνται τρύπες (στοές) στον φλοιό αλλά και σε κλαδιά μικρής ηλικίας. Χαρακτηριστικό της στοάς που σχηματίζει η ανάρσια είναι ένας σωληνίσκος, γνωστός και ως καπνοδόχος. Τους καρπούς τους τρώνε επιφανειακά ενώ σε έντονη προσβολή φτάνουν μέχρι το εσωτερικό τους.
Βαμβακάδα της ροδακινιάς
Παρατηρούνται πυκνοί πληθυσμοί σε ροδακινιά, μουριά και ακτινιδιά. Τα αυγά του έχουν χρώμα ερυθροπορτοκαλί (αν δώσουν αρσενικά άτομα) και λευκό(αν δώσουν θηλυκά άτομα). Το ενήλικο είναι κίτρινο ή πορτοκαλί. Οι νεαρές προνύμφες έχουν τη τάση να εγκαθίστανται η μια δίπλα στην άλλη. Προσβάλει κυρίως βλαστούς, κλαδιά, κορμό και πιο σπάνια καρπούς και φύλλα. Τα προσβεβλημένα μέρη εξασθενούνται και μπορεί να έχουμε την ξήρανση ολόκληρου δένδρου.
Εξώασκος
Μια ασθένεια που προσβάλει πολύ σοβαρά τη ροδακινιά αλλά και την αμυγδαλιά. Τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα έντονα στα φύλλα, τα οποία παρουσιάζουν ανώμαλη πάχυνση, κατσάρωμα αλλά και πάχυνση. Αρχικά το χρώμα τους είναι ερυθρό, στη πορεία γίνεται ερυθροκίτρινο ενώ στο τέλος γίνονται καστανά, μαραίνονται, ξηραίνονται και πέφτουν.
Κορύνεο
Προκαλεί ζημιές στους βλαστούς, τους οφθαλμούς, τα άνθη, τα φύλλα και τους καρπούς. Αρχικά στα φύλλα έχουμε κυκλικές κηλίδες, οι οποίες στη πορεία γίνονται καστανές και προχωρούν στο κέντρο του φύλλου και ξηραίνονται. Το νεκρό κομμάτι πέφτει και δημιουργούνται οπές που μοιάζουν με τρύπες από σκάγια. Στους καρπούς σχηματίζονται κηλίδες, παρόμοιες με εκείνες των φύλλων, ενώ στους βλαστούς σχηματίζονται κηλίδες οι οποίες μαλακώνουν.
Ωίδιο
Προσβάλει φύλλα, βλαστούς, άνθη, οφθαλμούς και καρπούς. Χαρακτηριστικό του ωιδίου είναι ότι όλα τα προσβεβλημένα όργανα παρουσιάζουν ένα αλευρώδες επίχρισμα.
Μονίλια
Προσβάλει τα άνθη αλλά και τους καρπούς.